Dziury w pamięci?

ŹRÓDŁO: http://hanula1950.blox.pl/resource/spacernapamiec.jpg

Na egzaminie zapominamy rzeczy, których uczyliśmy się dzień wcześniej. Albo nie pamiętamy o czyichś urodzinach. Ale nieszczęśliwe zdarzenia wspominamy bardzo dokładnie. Dlaczego przypominamy sobie to, o czym chcielibyśmy zapomnieć, a zapominamy to, co chcielibyśmy pamiętać?
Wybitny amerykański psycholog Daniel Schacter opracował koncepcje siedmiu błędów pamięci:

1. NIETRWAŁOŚĆ - chroni przed zalewem niepotrzebnych informacji.
   Błąd ten wytłumaczył Hermann Ebbinghaus: dla materiału mało sensownego początkowo zachodzi szybki spadek poziomu pamiętania, po którym następuje powolna utrata.
   W większości przypadków dotyczy to materiału werbalnego. Jedną z najczęstszych przyczyn nietrwałości pamięci jest interferencja, czyli zjawisko polegające na tym, że uczenie się pewnego materiału zakłóca i obniża pamiętanie innego materiału. Interferencja może być proaktywna (następcza) i retroaktywna (wsteczna). Następcza polega na tym, że stare dane blokują przyswajanie nowych informacji. Natomiast we wstecznej nowe dane blokują przypominanie wcześniejszych. Jak podkreśla Schacter, warto szczegółowo opracowywać wszelkie nowe informacje - tym więcej będziesz pamiętał, im więcej zakodujesz w pierwszych chwilach.
2. ROZTARGNIENIE - to produkt uboczny zdolności do przerzucania uwagi. Skupienie uwagi na czymś sprawia, że zapominamy o innych rzeczach. Na przykład: wracasz do domu, kładziesz klucze gdziekolwiek, pochłonięty pisaniem SMS-a nie zwracasz na to uwagi. Zwykle zostawiasz je na półce pod lustrem, lecz kiedy po godzinie chcesz wyjść z domu, tym razem ich tam nie ma. Schacter zaleca, by ustalić sobie zestaw bodźców, które przypomną nam w odpowiednim momencie to, co mieliśmy zrobić.
3. BLOKOWANIE - zabezpiecza przed zalewem zbędnych danych. Kojarzysz sytuację, gdy „masz coś na końcu języka”? Takie wrażenie pojawia się, gdy jest zbyt mało wskazówek pasujących do kontekstu. Dzieje się tak przez stres oraz nieskupienie uwagi i jest zależne od wieku. Często do głowy przychodzi nam podobne słowo. Badacze nazwali takie słowa "szpetnymi siostrami", ponieważ "wciskają się" one na miejsce szukanego słowa. Liczymy, że dzięki nim szybciej je znajdziemy, tymczasem według D. Schactera przedłużają stan zawieszenia i dekoncentrują nas.
   Dlatego warto przypomnieć sobie pierwszą literę nazwy i przeszukać według alfabetu. Potem przywrócić z pamięci sytuacje, w których mogło być używane. Autor teorii proponuje także systematyczne przeglądanie listy imion i nazwisk wszystkich znajomych.
   
4. BŁĘDNA ATRYBUCJA - na pewno zdarza Ci się mylić fakty czy miejsca. Dzieje się tak dlatego, że pamięć kieruje się znaczeniem, a pomija szczegóły. Błędna atrybucja to wspomnienie błędnie powiązane z czasem Ÿlub ze źródłem i tendencja do tworzenia oraz wydobywania wspomnień na podstawie zdarzenia. Autor podaje taki przykład: wychodzisz z domu i myślisz o tym, żeby zamknąć okno. Po godzinie zaczynasz się zastanawiać - zamknęłam/em to okno, czy tylko o tym pomyślałam/em? Według Schactera dobrze jest zwracać uwagę na szczegóły. Jeśli zamykając okno widziałaś kota na parapecie, powiąż te zdarzenia ze sobą, a na pewno się uspokoisz.
5. TENDENCYJNOŚĆ - to zapamiętywanie zdarzeń zgodnie z naszymi postawami.  Na naszą pamięć mogą wpływać osobiste przekonania, wiedza, postawy. Wyróżnia się podział na:
   * tendencyjność oczekiwania: czyli pamiętanie zdarzeń jako zgodne z naszymi oczekiwaniami
   * tendencyjność osobistej spójności: błędne ocenianie jakiegoś zdarzenia spowodowane poczuciem niespójności. Nie ma zbyt wielu skutecznych sposobów unikania tych tendencji, ale jak mówi Schacter - być czujnym i próbować zmniejszać te przekształcenia.
6. UPORCZYWOŚĆ - to reakcja na doświadczenia emocjonalne, zwłaszcza niebezpieczne. Ciężko jest pozbyć się wspomnień nacechowanych silnymi negatywnymi emocjami, ponieważ emocje odgrywają ogromną rolę w procesach pamięciowych. Czasem pamięć działa lepiej niż byśmy chcieli i wtedy uporczywa myśl czy melodia wciąż krąży w naszej głowie. Daniel Schacter podpowiada, że z przykrymi zdarzeniami najlepiej "zmierzyć się" od razu i nie należy udawać, że nic się nie stało. To prowadzi do nękania i jeszcze większego rozpamiętywania. 
7. PODATNOŚĆ NA SUGESTIĘ - Jak twierdzi Elizabeth Loftus i John Palmer, wspomnienia mogą ulegać zniekształceniom i upiększeniom dzięki wskazówkom i sugestiom podawanym w trakcie odtwarzania. Z kolei Jean Piaget odkrył inną prawidłowość: za pomocą analogicznych metod można stwarzać wspomnienia bez świadomości jednostki, że jej pamięć została zmieniona.  Ta cecha pamięci ma szczególne znaczenie w przypadku przesłuchania świadków. Na ich zeznania mogą mieć wpływ: 
• pytania naprowadzające (ich wpływ słabnie, jeśli ostrzega się świadków, że przesłuchanie może spowodować zniekształcenie pamięciowe)
• znaczny upływ czasu (powodujący zacieranie się pierwotnego wspomnienia)
• wielokrotne powtarzanie (za każdym razem, gdy wspomnienie jest wydobywane, jest ono rekonstruowane i ponownie magazynowane, co zwiększa ryzyko błędu) 
• wiek świadka (młodsze dzieci i osoby starsze mogą być bardziej podatne na wpływ błędnej informacji)

Sugestiom bardziej ulegają Ci, którzy przestali mieć wymagania co do własnej pamięci. Dlatego jeśli zakładasz, że zwykle nic nie pamiętasz to musisz uważać, bo można Ci wiele wmówić.

ŹRÓDŁO: http://www.szybkanaukablog.pl/wp-content/uploads/2012/06/jak-poprawi%C4%87-pami%C4%99%C4%87-wydarze%C5%84.jpg

Większość informacji zawartych w poście pochodzi z tekstu "Siedem grzechów pamięci" opracowanego przez Philipa Zimbardo, Roberta Johnsona oraz Vivian McCann.