Czas to pieniądz!

Każdy z nas posiada „perspektywę czasową”, czyli osobiste podejście wobec czasu. Choć zazwyczaj nie jesteśmy go świadomi, wywiera ono mocny wpływ na nasze życie i relacje z innymi ludźmi. Perspektywa czasowa ustala jaki jest nasz stosunek do pieniędzy, decyduje czy jesteśmy szczęśliwi i czy odnosimy sukces.

ŹRÓDŁO:http://ja.gram.pl/upl/blogi/122392/img_wpisy/2013_03/3c2807cc0008b2d24cf3d6f6.jpg 

Znany psycholog, profesor Philip Zimbardo opracował 6 perspektyw czasowych:

1. Perspektywa przeszłościowo-negatywna – myślisz o tym, co powinieneś/naś zrobić inaczej. Rozpamiętujesz doznane krzywdy, odczuwasz niepokój, jesteś mało energiczny, skłonny do depresji i do agresji. 
2. Perspektywa przeszłościowo-pozytywna – lubisz opowieści o „dawnych dobrych czasach”. Z kolei nie lubisz zmian i jesteś przywiązany do tradycji oraz do rodziny. Czujesz się szczęśliwy, zdrowy i często doświadczasz wdzięczności.
3. Perspektywa teraźniejszościowo-fatalistyczna – uważasz, że Twoje życie jest zależne od przeznaczenia. Wierzysz, że Twoje życie jest z góry zaplanowane i dlatego nie robisz nic, by zmienić swoją sytuację. Cechuje Cię cynizm i rezygnacja. 
4. Perspektywa teraźniejszościowo-hedonistyczna – działasz pod wpływem impulsu i potrafisz cieszyć się życiem. Szukasz przyjemności zmysłowych, natomiast unikasz wysiłku i rutyny.
5. Perspektywa przyszłościowa – robisz listy rzeczy do zrobienia. Dążysz do celu, a z porażek wyciągasz wnioski. Bywasz niecierpliwy i nie potrafisz sobie odpuścić. 
6. Perspektywa przyszłościowo-transcendentalna – śmierć to dla Ciebie nowy początek. Chcesz zapewnić sobie nagrodę po śmierci, czyli zbawienie, dlatego starasz się żyć tak, by to osiągnąć. Ta perspektywa pomaga Ci znieść trudną teraźniejszość i ukoić lęk przed śmiercią. 

• Złotym środkiem jest połączenie perspektywy 2., 4. i 5., a także niskie wyniki w perspektywie 1. i 3. 

Orientacja na przeszłość: jest bardzo cenna, gdyż określa to, kim jesteś, skąd pochodzisz. Ale istnieją także negatywne przejawy tej orientacji i dotyczą one osób, które posiadają przykre wspomnienia, takie jak torturowanie, wykorzystywanie seksualnie, odrzucenie. Po takich przejściach trzeba jakoś żyć, lecz należy zdać sobie sprawę z tego, że pamięć nie jest taśmą wideo. Badania Elizabeth Loftus dowiodły, że wiele naszych wspomnień dotyczy zdarzeń, których w ogóle nie było lub mogą być one zniekształcone. Jeśli ciągle będziemy myśleć o nieprzyjemnych zajściach z przeszłości, zaczniemy je wyolbrzymiać. Z drugiej strony, możemy znaleźć to, co było dobre w trudnym dla nas czasie. 

Orientacja na teraźniejszość: napędza energią, ożywia naszą inwencję twórczą i pomysłowość. Pozytywnym przykładem tej orientacji są dzieci. Natomiast negatywnym przykładem są osoby z perspektywą teraźniejszościowo-hedonistyczną - skupiają się one na przyjemnościach i nie myślą o skutkach swego postępowania. Dlatego tacy ludzie są narażeni na uzależnienia, np. od alkoholu, hazardu czy zakupów.

Orientacja na przyszłość: mobilizuje i dodaje nam skrzydeł. Jednak towarzyszy jej niepokój, ponieważ nie da się przewidzieć ani ustalić przyszłości. Wiąże się także z poświęceniem czasu na realizacje swoich zamiarów, przez co mamy go mniej dla swoich bliskich oraz na czerpanie radości z życia. 

Pewne aspekty, takie jak: wykształcenie, rodzina czy status społeczny, tworzą naszą orientację czasową. Duża część ludzi za bardzo skupia się na jednej z perspektyw, przez co zaczyna ona nieświadomie przejmować kontrolę nad naszym życiem. Kiedy już to sobie uzmysłowimy, warto spróbować ustabilizować naszą perspektywę. "Przyszłościowcy" powinni zacząć cieszyć się chwilą, a "teraźniejszościowcy" – przewidywać przyszłe skutki. Chodzi o to, by znać umiar i wiedzieć kiedy się bawić, a kiedy skupić na przyszłości.

Philip Zimbardo przeprowadził pewien 'eksperyment' pokazujący różnice w perspektywach czasowych. Poprosił swoich studentów, żeby spędzili jeden dzień z kimś o innej orientacji czasowej. Jak opisali to doświadczenie? Ponoć czuli się jakby przeżyli spotkanie z kosmitą. Prosty przykład: student zorientowany na przyszłość umawia się na spotkanie ze studentem zorientowanym na teraźniejszość, który spóźnia się dziesięć minut i nie widzi w tym żadnego problemu. Jednak dla osoby skupionej na przyszłości istotna jest każda minuta i dlatego odczuwa brak szacunku. Różnice w perspektywach czasowych mogą prowadzić do wzajemnych pretensji oraz utraty zaufania.

Perspektywy czasowe "rodzą" oczekiwania wobec naszego przyszłego partnera/ki. 

Philip Zimbardo zapytał uczniów szkół średnich o ideał chłopaka lub dziewczyny.

"Przeszłościowcy" potrzebowali kogoś, na kim można polegać. 

"Teraźniejszościowcy" poszukiwali osoby ekscytującej. 

"Przyszłościowcy" chcieli, by partner był przewidywalny. 

Poznanie perspektywy czasowej naszej sympatii pomoże zapobiec oskarżeniom i konfliktom. Uświadomimy sobie, dlaczego ktoś nie jest punktualny albo dlaczego tak dużą wagę przywiązuje do przyszłości. Dobierając partnera na całe życie, warto poznać jego perspektywę czasową.

ŹRÓDŁO: http://i2.pinger.pl/pgr20/cbf9c40c0019e39d51811fe8/12-Czas.jpg 

Perspektywę czasową nabywamy pod wpływem kultury, religii, edukacji. Możemy ją modyfikować, ale najpierw musimy sobie uświadomić, na której perspektywie za bardzo się koncentrujemy. Następnie trzeba podjąć decyzję o zmianie i ustalić, jak to zrobić. Wystarczy sporządzić listę rzeczy, które zawsze chcielibyśmy zrobić, ale nigdy nie mieliśmy na nie czasu i pomyśleć, jak znaleźć na nie czas. Pożyteczne będzie też dzielenie się z innymi swoim doświadczeniem. "Teraźniejszościowcy" mogą pokazać jak cieszyć się życiem. Z kolei "przyszłościowcy" mogą nauczyć innych "odkładania przyjemności na później".

Informacje zawarte w poście pochodzą z tekstu „Wieczna chwila i inne czasy” Doroty Krzemionki i Agnieszki Chrzanowskiej.

Dziury w pamięci?

ŹRÓDŁO: http://hanula1950.blox.pl/resource/spacernapamiec.jpg

Na egzaminie zapominamy rzeczy, których uczyliśmy się dzień wcześniej. Albo nie pamiętamy o czyichś urodzinach. Ale nieszczęśliwe zdarzenia wspominamy bardzo dokładnie. Dlaczego przypominamy sobie to, o czym chcielibyśmy zapomnieć, a zapominamy to, co chcielibyśmy pamiętać?
Wybitny amerykański psycholog Daniel Schacter opracował koncepcje siedmiu błędów pamięci:

1. NIETRWAŁOŚĆ - chroni przed zalewem niepotrzebnych informacji.
   Błąd ten wytłumaczył Hermann Ebbinghaus: dla materiału mało sensownego początkowo zachodzi szybki spadek poziomu pamiętania, po którym następuje powolna utrata.
   W większości przypadków dotyczy to materiału werbalnego. Jedną z najczęstszych przyczyn nietrwałości pamięci jest interferencja, czyli zjawisko polegające na tym, że uczenie się pewnego materiału zakłóca i obniża pamiętanie innego materiału. Interferencja może być proaktywna (następcza) i retroaktywna (wsteczna). Następcza polega na tym, że stare dane blokują przyswajanie nowych informacji. Natomiast we wstecznej nowe dane blokują przypominanie wcześniejszych. Jak podkreśla Schacter, warto szczegółowo opracowywać wszelkie nowe informacje - tym więcej będziesz pamiętał, im więcej zakodujesz w pierwszych chwilach.
2. ROZTARGNIENIE - to produkt uboczny zdolności do przerzucania uwagi. Skupienie uwagi na czymś sprawia, że zapominamy o innych rzeczach. Na przykład: wracasz do domu, kładziesz klucze gdziekolwiek, pochłonięty pisaniem SMS-a nie zwracasz na to uwagi. Zwykle zostawiasz je na półce pod lustrem, lecz kiedy po godzinie chcesz wyjść z domu, tym razem ich tam nie ma. Schacter zaleca, by ustalić sobie zestaw bodźców, które przypomną nam w odpowiednim momencie to, co mieliśmy zrobić.
3. BLOKOWANIE - zabezpiecza przed zalewem zbędnych danych. Kojarzysz sytuację, gdy „masz coś na końcu języka”? Takie wrażenie pojawia się, gdy jest zbyt mało wskazówek pasujących do kontekstu. Dzieje się tak przez stres oraz nieskupienie uwagi i jest zależne od wieku. Często do głowy przychodzi nam podobne słowo. Badacze nazwali takie słowa "szpetnymi siostrami", ponieważ "wciskają się" one na miejsce szukanego słowa. Liczymy, że dzięki nim szybciej je znajdziemy, tymczasem według D. Schactera przedłużają stan zawieszenia i dekoncentrują nas.
   Dlatego warto przypomnieć sobie pierwszą literę nazwy i przeszukać według alfabetu. Potem przywrócić z pamięci sytuacje, w których mogło być używane. Autor teorii proponuje także systematyczne przeglądanie listy imion i nazwisk wszystkich znajomych.
   
4. BŁĘDNA ATRYBUCJA - na pewno zdarza Ci się mylić fakty czy miejsca. Dzieje się tak dlatego, że pamięć kieruje się znaczeniem, a pomija szczegóły. Błędna atrybucja to wspomnienie błędnie powiązane z czasem Ÿlub ze źródłem i tendencja do tworzenia oraz wydobywania wspomnień na podstawie zdarzenia. Autor podaje taki przykład: wychodzisz z domu i myślisz o tym, żeby zamknąć okno. Po godzinie zaczynasz się zastanawiać - zamknęłam/em to okno, czy tylko o tym pomyślałam/em? Według Schactera dobrze jest zwracać uwagę na szczegóły. Jeśli zamykając okno widziałaś kota na parapecie, powiąż te zdarzenia ze sobą, a na pewno się uspokoisz.
5. TENDENCYJNOŚĆ - to zapamiętywanie zdarzeń zgodnie z naszymi postawami.  Na naszą pamięć mogą wpływać osobiste przekonania, wiedza, postawy. Wyróżnia się podział na:
   * tendencyjność oczekiwania: czyli pamiętanie zdarzeń jako zgodne z naszymi oczekiwaniami
   * tendencyjność osobistej spójności: błędne ocenianie jakiegoś zdarzenia spowodowane poczuciem niespójności. Nie ma zbyt wielu skutecznych sposobów unikania tych tendencji, ale jak mówi Schacter - być czujnym i próbować zmniejszać te przekształcenia.
6. UPORCZYWOŚĆ - to reakcja na doświadczenia emocjonalne, zwłaszcza niebezpieczne. Ciężko jest pozbyć się wspomnień nacechowanych silnymi negatywnymi emocjami, ponieważ emocje odgrywają ogromną rolę w procesach pamięciowych. Czasem pamięć działa lepiej niż byśmy chcieli i wtedy uporczywa myśl czy melodia wciąż krąży w naszej głowie. Daniel Schacter podpowiada, że z przykrymi zdarzeniami najlepiej "zmierzyć się" od razu i nie należy udawać, że nic się nie stało. To prowadzi do nękania i jeszcze większego rozpamiętywania. 
7. PODATNOŚĆ NA SUGESTIĘ - Jak twierdzi Elizabeth Loftus i John Palmer, wspomnienia mogą ulegać zniekształceniom i upiększeniom dzięki wskazówkom i sugestiom podawanym w trakcie odtwarzania. Z kolei Jean Piaget odkrył inną prawidłowość: za pomocą analogicznych metod można stwarzać wspomnienia bez świadomości jednostki, że jej pamięć została zmieniona.  Ta cecha pamięci ma szczególne znaczenie w przypadku przesłuchania świadków. Na ich zeznania mogą mieć wpływ: 
• pytania naprowadzające (ich wpływ słabnie, jeśli ostrzega się świadków, że przesłuchanie może spowodować zniekształcenie pamięciowe)
• znaczny upływ czasu (powodujący zacieranie się pierwotnego wspomnienia)
• wielokrotne powtarzanie (za każdym razem, gdy wspomnienie jest wydobywane, jest ono rekonstruowane i ponownie magazynowane, co zwiększa ryzyko błędu) 
• wiek świadka (młodsze dzieci i osoby starsze mogą być bardziej podatne na wpływ błędnej informacji)

Sugestiom bardziej ulegają Ci, którzy przestali mieć wymagania co do własnej pamięci. Dlatego jeśli zakładasz, że zwykle nic nie pamiętasz to musisz uważać, bo można Ci wiele wmówić.

ŹRÓDŁO: http://www.szybkanaukablog.pl/wp-content/uploads/2012/06/jak-poprawi%C4%87-pami%C4%99%C4%87-wydarze%C5%84.jpg

Większość informacji zawartych w poście pochodzi z tekstu "Siedem grzechów pamięci" opracowanego przez Philipa Zimbardo, Roberta Johnsona oraz Vivian McCann.

W stadzie owiec

Wszyscy jesteśmy konformistami, bo stale ulegamy jakimś wzorcom: ubieramy się zgodnie z panującymi trendami w modzie, w towarzystwie zachowujemy się elegancko, a w pewnych kulturach zachowujemy się według przyjętych rytuałów. Ale czy każdy z nas ma tę skłonność w jednakowym stopniu wykształconą, czy też są osoby bardziej i mniej podatne na wpływ grupy lub autorytetu? A może skłonność ta zależy wyłącznie od sytuacji, w której się znajdujemy?

Skoro inni tak mówią

ŹRÓDŁO: http://img.rebelya.net/uploads/photo/20120103/konformizm_yYhMf513.jpg

W języku potocznym konformista to człowiek bez własnego zdania, który podporządkowuje się okolicznościom dla pewnych korzyści. W ujęciu psychologicznym konformizm to postępowanie zgodne z ogólnymi wzorcami zachowań społecznych. Bywa, że przez opinie innych ludzi dostrzegamy to, co większość ludzi uważa, że powinniśmy dostrzegać. Wyobraź sobie, że w Twoim mieście jest dom, który wszyscy opisują jako nawiedzony. Wiele osób uważa, że widziało dziwne rzeczy na własne oczy. Część zapewne zwątpi – przecież żadnych duchów nie widzieli! Ale skoro „wszyscy widzą, to coś musi w tym być”. W rezultacie nie wiedzą, czy zaufać własnym doświadczeniom, czy zdaniu większości. Konformizm zmniejsza się, gdy nie musimy konfrontować swych opinii z opinią innych: możemy być bardziej niezależni w sądach.

W grupie raźniej

Niektóre okoliczności powodują zmianę naszego myślenia tak, aby pasowało do oczekiwań osób ważnych dla nas. Stanowisko niezgodne z oczekiwaniami autorytetu prowadzi do niemiłych konsekwencji:

• nakłanianie do zmiany postawy poprzez perswazję
• negatywne oceny
• gniew
• wyrażanie szyderczych uwag, kpin
• wykluczenie z grupy w sensie dosłownym (np. wyrzucenie ze szkoły, pracy) lub psychologicznym.

Podstawą spójności danej grupy są podobne poglądy, zachowania, a nawet wygląd.

W grupie czujemy się akceptowani i lubiani, a nonkonformista zaburza ten stan rzeczy, budzi wątpliwości, powoduje napięcie i niepokój. Jeśli krytyka „my mamy rację, a nie on” nie przynosi żadnych skutków to pozostaje jedynie pozbyć się niewygodnego członka grupy.

Odrzucenie przez grupę jest bolesnym doświadczeniem, dlatego wszyscy (w mniejszym lub większym stopniu) jesteśmy konformistami.

Utrzymywanie jednolitych przekonań ma charakter pozytywny, ponieważ umożliwia na przykład sprawne wykonywanie rozmaitych zadań. Osoba, która się "wyłamuje" może dezorganizować pracę lub wywoływać niekończące się dyskusje o tym kto, co i jak ma wykonać.

Dobra atmosfera w grupie bywa na tyle ważne, że członkowie często nie mają odwagi, by sprzeciwić się absurdalnym pomysłom rozważanym przez całą ekipę. Obawiają się, że ich propozycje i tak zostaną zbagatelizowane.

Wbrew powiedzeniu, że „co dwie głowy, to nie jedna”, decyzje podejmowane przez zespół nieraz bywają chybione i nieracjonalne. Na przykład w parlamencie niektóre fatalne w skutkach decyzje są następstwem naturalnej skłonności ludzi do konformizmu.

Samoocena a uleganie

Wydaje się, że ulegamy innym, jeśli czujemy się niepewni i mało kompetentni, a ogólnie niska samoocena sprzyja konformizmowi. Jednak niezależnie od samooceny nie zawsze wiemy, jak się zachować w obliczu nowych zdarzeń. Na przykład w zakłopotanie może nas wprawić kontakt z ludźmi z innej kultury, a nawet własne uczucia, których źródeł nie rozumiemy. Wtedy obserwujemy innych i naśladujemy ich zachowania lub przyjmujemy ich reakcje.

Dobrze ilustruje to eksperyment Stanleya Schachtera:

badanym wstrzyknięto środek wywołujący m.in. kołatanie serca i drżenie rąk.

Eksperymentowi towarzyszył współpracownik, który w jednych sytuacjach się gniewał, w innych cieszył. Okazało się, że obserwowani zachowywali się podobnie do pomocnika eksperymentatora: były tak samo zagniewane lub wesołe. To pokazało, że przyglądając się asystentowi dowiedzieli się, jak powinni się czuć. Badani doświadczali przykrych doznań z niewiadomych przyczyn.

Niejasność sytuacji i dezorientacja były czynnikami skłaniającymi do konformizmu.

Tak dzieje się także w życiu codziennym. Pozbawieni czasu na analizę traktujemy zachowania innych ludzi jako wiarygodne źródło informacji o tym, w jaki sposób interpretować rozmaite wydarzenia osobiste i społeczne.

Na drabinie hierarchii

Im niższa nasza pozycja w hierarchii grupowej, tym większa tendencja do konformizmu.

Dla uzyskania akceptacji podporządkowujemy się grupie.

Im wyższy prestiż i władza jednostki w strukturze grupy, tym większa tolerancja na odmienność poglądów i zachowań. Taka osoba dostaje pewien "kredyt zaufania", a grupa czasami sama przejmuje wprowadzane przez nią poglądy czy zachowania.

Najlepszym przykładem na to jest moda. Najbardziej ekstrawaganckie ubiory, fryzury i makijaże są naśladowane, o ile lansują je celebryci. Na widok „szarego człowieka” puka się w czoło.

Taką prawidłowość zaobserwowano u małp. W jednym z eksperymentów nauczono młode małpy zjadać żywność o smaku karmelowym. Małpy te ze względu na wiek zajmują niską pozycję w hierarchii stada, więc dopiero po roku około 51% stada naśladowało młodych osobników.

W innej grupie karmelową pszenicę wprowadzono za pośrednictwem przewodnika stada.

Już po 4 godzinach niemal wszystkie małpy jadły karmelową pszenicę!

Pozyskaj zwolenników

Bywa, że postawy większości zmieni szeregowy członek grupy, ale pod warunkiem pozyskania choćby jednego sprzymierzeńca. Stopniowe zdobywanie zwolenników osłabia jedność grupy.

Dla przykładu: ruch feministyczny - pomimo że nadal przez wielu kojarzony jest negatywnie to ostatecznie doprowadził do zmiany praw kobiet.

Rozwój sztuki i nauki czy nowe idee społeczno-polityczne i religijne wprowadzili nonkonformiści sprzeciwiający się powszechnie obowiązującemu toku myślenia. Na ogół spotykali byli krytykowani, odrzuceni czy potępieni. Uznanie przychodziło później, często wiele lat po śmierci. Ich innowacje stawały się ogólnie przyjmowanymi standardami.

Tak więc zarówno konformiści, którzy utrzymują względną harmonię, jak i nonkonformiści dokonujący społecznych przełomów są nam potrzebni. Istotę zjawiska najtrafniej ujął George Bernard Shaw:

Człowiek rozsądny dostosowuje się do świata. Człowiek nierozsądny usiłuje dostosować świat do siebie. Dlatego wielki postęp dokonuje się dzięki ludziom nierozsądnym.

ŹRÓDŁO: http://orbitorun.pl/upload/image/nie_da_sie_opisac/07-konformizm_mail.jpg

Większość informacji zawartych w poście pochodzi z tekstu "Świat jest pełen konformistów" Urszuli Jakubowskiej.

Pomóż mi się zdecydować...

Pewne specyficzne właściwości umysłu pomagają nam podejmować decyzje. Czasem jednak mocno przeszkadzają. By coś wybrać, musimy podjąć się oceny. Niestety, ocenianie mogą utrudniać emocje i błędy. Prześledźmy heurystyki – uproszczone reguły wnioskowania, która są niezbędne, ale niekiedy prowadzą nas w ślepą uliczkę.

• BŁĄD POTWIERDZENIA

Załóżmy, że Twój pogląd dotyczący wychowania dzieci brzmi: „Popuść im, a je rozpuścisz”.

Kiedy dowiesz się, że karanie dzieci może wywoływać agresję w ich zachowaniu, prawdopodobnie to zlekceważysz lub dopatrzysz się błędów w tej informacji, ponieważ nie pasuje ona do Twoich przekonań. Spróbujesz natomiast szukać informacji z nimi zgodnych.

Możliwe, że zaczniesz opowiadać o rozpuszczonych dzieciach, które nie były karane za swoje niewłaściwe zachowanie lub o tych, którzy - łącznie z Tobą - zawdzięczają swój dobry charakter twardej dyscyplinie.

Wiele danych i badań (między innymi Elliota Aronsona i Raymonda Nickersona) pokazuje, że błąd potwierdzenia jest silną i powszechną ludzką tendencją. Każdy z nas postępuje czasem według przykładu podanego powyżej. Szczególnie wobec tych tematów, w których mamy silnie ugruntowane opinie.

• BŁĄD WSTECZNEJ PEWNOŚCI

Kojarzycie już dosyć stary występ Grzegorza Halamy, w którym śpiewa "Ja wiedziałem, że tak będzie"? Jeśli nie to poniżej możecie go obejrzeć. Myślę, że ten skecz doskonale parodiuje heurystykę wstecznej pewności :)

A teraz na poważnie. Przyjaciółka/przyjaciel informuje Cię, że bierze rozwód. 

Mówi: „Sądziłam, że go/ją kocham i zawsze będziemy razem”. 

A Ty odpowiadasz: „Wiedziałem, że prędzej czy później Wasze małżeństwo się rozpadnie”. Popełniłeś/aś błąd wstecznej pewności nazywany „od początku wiedziałem, że tak będzie”.

Podobnie jest w poniedziałek rano po niedzielnym meczu, gdy gracze mówią, jak należało wczoraj zagrać w kluczowym momencie. 

Tak samo bywa po ogłoszeniu wyników wyborów prezydenckich. Wcześniej oczywiście rozmawiamy o tym, kto ma jakie szanse, ale po wyborach stwierdzamy - "tego można było się spodziewać". Takie myślenie pojawia się kiedy przecenimy swoje umiejętności przewidywania.

Błąd wstecznej pewności może zaburzyć oceny sędziów, historyków, dziennikarzy i każdego, kto po fakcie zgaduje oceny innych na temat tego faktu.

• BŁĄD ZAKOTWICZENIA

By samemu zobaczyć tę regułę uproszczonego wnioskowania, wykonaj dwie proste czynności:

1. Poproś kilka osób, aby w ciągu pięciu sekund oszacowali rozwiązanie poniższego działania matematycznego: 
   1 x 2 x 3 x 4 x 5 x 6 x 7 x 8 =
2. Następnie poproś kilka innych osób o to samo w przypadku tego zadania:
   8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1 =

Czy obie grupy podały takie same wyniki?

Z pewnością nikt nie poda dokładnych odpowiedzi, ale prawdopodobnie odpowiedzi będą zbliżone do tych, które podali ochotnicy badani przez Daniela Kahnemana i Amosa Tversky’ego.

Średnia w pierwszym działaniu wyniosła 512, a w drugim 2250. Poprawna wynik to w obu przypadkach 40.320, czyli o wiele większy niż podali badani.

Patrząc na wyniki pierwszego zadania widać, że są one dużo niższe od drugiego.

Okazuje się, że gdy brak gotowych rozwiązań, „pierwsze wrażenie” generuje odpowiedzi.

Wyniki zależą od tego, czy działanie rozpoczyna się od większej, czy też od mniejszej liczby.

Błąd zakotwiczenia może wpływać na nasze decyzje. Dobrze to wiedzą sprzedawcy samochodów i nieruchomości: od ceny wywoławczej i warunków propozycji wyjściowej zależy to, ile ostatecznie będziemy skłonni zapłacić za samochód lub mieszkanie.

• BŁĄD REPREZENTATYWNOŚCI

To heurystyka oparta na stereotypach. Jeżeli zakładasz, że blondynki są głupie, a politycy skorumpowani to twoje oceny zostały przyćmione przez błąd reprezentatywności, który upraszcza oceny społeczne.

Gdy "przylepiasz" komuś etykietkę, osoba ta zyskuje wtedy wszystkie cechy innych przedstawicieli danej kategorii. Oszacowując na ile dana osoba przynależy do jakiejś grupy patrzysz, czy posiada ona cechy charakteryzujące typowego przedstawiciela tej kategorii.

Załóżmy: sądzisz, że większość wegetarian nosi sandały, jeździ na rowerze i ma liberalne poglądy. Chociaż niektórzy wegetarianie (może nawet wielu) tacy są, jest mało prawdopodobne, że każda osoba, która ma liberalne poglądy, nosi sandały i jeździ na rowerze jest także wegetarianinem, ponieważ stanowią oni grupę mniejszościową. Zignorowałeś informację na temat występowania danych cech w całej populacji i wyciągnąłeś błędny wniosek.

Pomimo że Twój błąd nie przynosi żadnych konsekwencji, ten sam błąd może być przyczyną poważnych stereotypów i uprzedzeń. Niektórzy ludzie klasyfikują innych tylko na podstawie ich przynależności do jakiejś grupy.

• BŁĄD DOSTĘPNOŚCI

Oznacza wydawanie sądu na podstawie tego, jak łatwo coś nam przychodzi do głowy.

Istnienie heurystyki dostępności zostało potwierdzone w badaniach przeprowadzonych znowu przez Daniela Kahnemana i Amosa Tversky’ego.

1. Jedna grupa studentów zobaczyła listę składającą się z 19 nazwisk sławnych mężczyzn 
   i z 20 nazwisk mniej sławnych kobiet, natomiast druga grupa listę 19 nazwisk sławnych kobiet i 20 nazwisk mniej sławnych mężczyzn. 
   Następnie poproszono ich o wypisanie zapamiętanych nazwisk. 
   Tylko 15% osób badanych wypisało więcej nazwisk mniej znanych osób. 
   Później proszono także o oszacowanie ilości kobiet i mężczyzn znajdujących się na liście. 
   Ponad 80% badanych wskazało na tę płeć, której sławniejsze były nazwiska pomimo że było ich na liście mniej.
2. Pięć różnych grup poproszono o oszacowanie, czy w języku angielskim jest więcej słów, które zaczynają się na daną literę, czy też więcej słów jest takich, w których występuje ona na trzecim miejscu (przykład dla litery K w języku polskim: Kolano i zaKupy). 
   Ponad 70% badanych stwierdziło, że więcej jest takich słów, gdzie te litery występują na początku, a w rzeczywistości słów, w których te litery występują na trzecim miejscu jest prawie dwa razy więcej.

Wyniki obu eksperymentów ukazują, że ludzie kierują się dostępnością danych w umyśle.

Łatwiej jest zauważyć znane nazwiska (pojawiają się często w mediach, więc mamy do nich lepszy dostęp), a potem je sobie przypomnieć. Tak samo łatwo przypomnieć sobie słowa zaczynające się na jakąś literę, niż kiedy dana litera jest na którymś miejscu w słowie.

Błąd dostępności ma wpływ na tych, którzy często oglądają w telewizji brutalne zbrodnie. Obrazy przemocy są bardziej dostępne dla ich pamięci. Badania wykazały, że takie osoby zazwyczaj częściej obawiają się, że zostaną zamordowane lub pobite.

ŹRÓDŁO: http://img2.demotywatoryfb.pl/uploads/201007/1280525786_by_Mull3r_600.jpg



• TYRANIA WYBORU

Nie wszystkie problemy związane z podejmowaniem decyzji wynikają z

uproszczonych reguł wnioskowania. Zbyt duży wybór może wywoływać zamęt, czasami do tego stopnia, że powoduje paraliż decyzyjny. 

Psycholog Barry Schwartz nazywa to zjawisko tyranią wyboru. Gdy pojawia się duża liczba możliwości, zakłócają one skuteczne podejmowanie decyzji.

U osób, które skupiają się na tym, żeby wybrać "najlepiej", tyrania wyboru może powodować stres, a także pożerać czas. Zamiast denerwować się, próbując dokonać najlepszego wyboru, wystarczy analizować warianty do chwili znalezienia opcji "wystarczająco dobrej" i przyjmować "zadowalające" rozwiązania.

Jeśli chcesz popełniać jak najmniej błędów wymienionych powyżej, powinieneś:

- wiedzieć, jak identyfikować problem (pytając „W czym leży problem?”)

- wybrać strategię rozwiązania

- zastosować najpowszechniejsze i najskuteczniejsze algorytmy myślenia. 

Większość informacji zawartych w poście pochodzi z tekstu "Decyzje na manowcach" opracowanego przez Philipa Zimbardo, Roberta Johnsona oraz Vivian McCann.